Quản lý môi trường ao nuôi và sức khỏe tôm giai đoạn chuyển mùa

Thời gian vừa qua, nhiều địa phương ở ĐBSCL xuất hiện những cơn mưa đầu mùa lớn bất thường làm môi trường ao nuôi thay đổi đột ngột. Bên cạnh đó, sau những cơn mưa thường xuất hiện nắng nóng gay gắt làm tôm giảm sức đề kháng từ đó làm tăng nguy cơ bùng phát mầm bệnh gây thiệt hại cho tôm nuôi. Để hạn chế những tác động xấu do biến động thời tiết giai đoạn đầu mùa mưa, bà con nuôi tôm cần áp dụng các biện pháp sau đây để ổn định môi trường ao nuôi và tăng sức đề kháng cho tôm:

– Quản lý pH: pH là yếu tố dễ biến động nhất sau những cơn mưa lớn, sự biến động đột ngột của pH có thể làm tôm giảm sức đề kháng. Vì vậy, bà con nên kiểm tra pH cứ 2 giờ một lần trong lúc trời mưa và ngay sau khi mưa để điều chỉnh kịp thời. Duy trì pH ở mức thích hợp từ 7,5 – 8,5 và dao động giữa sáng và chiều không quá 0,5 đơn vị. Nếu pH thấp, bà con sử dụng vôi nông nghiệp CaCO₃ (bà con thường gọi là vôi canxi) liều lượng từ 10 – 20 kg/1000m³ nước ao tùy giá trị pH đo được. Ngoài ra, để hạn chế phèn trên bờ ao rửa xuống ao khi mưa làm giảm pH và đục nước, bà con nên sử dụng vôi đá sống CaO rải đều trên bờ ao. Vôi sẽ giúp trung hòa acid tránh giảm pH đột ngột và giúp nước ao không bị đục sau khi mưa.

– Quản lý độ kiềm: mùa mưa là thời điểm độ kiềm trong ao tụt giảm làm ảnh hưởng đến quá trình lột xác của tôm, làm tôm chậm lớn, giảm tỷ lệ sống hay thường gặp hiện tượng tôm bị mềm vỏ kéo dài do độ kiềm dưới mức thích hợp đặc biệt đối với vùng nuôi có độ mặn thấp hay nuôi tôm trong ruộng lúa. Độ kiềm thích hợp cho tôm sú từ 80 – 140 mg/l và 120 -150 mg/l đối với tôm thẻ. Nếu độ kiềm thấp có thể sử dụng vôi Dolomite liều lượng 20 – 30 kg/1000m³ hoặc sử dụng vôi canxi nếu pH thấp.

– Quản lý mực nước: đối với những ao có mực nước thấp chất lượng nước sẽ biến động lớn sau những cơn mưa hoặc khi trời nắng nóng gay gắt. Vì vậy, cần duy trì mực nước tối thiểu là 1,3m đối với ao nuôi tôm sú và 1,5m đối với ao nuôi tôm thẻ. Ngoài ra, biện pháp tăng cường quạt nước trong khi mưa lớn hay khi trời nắng gắt sẽ giúp xáo trộn nước tránh hiện tượng phân tầng trong ao từ đó hạn chế những tác động xấu cho tôm nuôi.

– Kiểm soát tảo: đối với những ao nuôi 2,5 tháng trở lên, sau khi trời mưa liên tục vài ngày, mật độ tảo thường tăng cao. Nguyên nhân chủ yếu thường là cho ăn thừa trong những ngày mưa. Một trong những biện pháp kiểm soát hữu hiệu lượng chất thải cũng như mật độ tảo trong ao là giảm khoảng 20 – 30% lượng thức ăn khi trời mưa bởi vì nhiệt độ thấp tôm sẽ giảm bắt mồi. Hơn nữa, để tránh thất thoát thức ăn trong những ngày trời âm u thì nên bắt đầu cho tôm ăn trễ hơn khi mặt trời mọc, lúc đó tảo bắt đầu quang hợp đảm bảo đủ oxy hòa tan để tôm bắt mồi và tiêu hóa thức ăn.

Ngoài ra, bà con có thể sử dụng mật đường riêng lẻ hoặc kết hợp với men vi sinh với liều lượng 2 – 3 kg/100m³ định kỳ 5 – 7 ngày kết hợp tăng cường chạy quạt cung cấp oxy cũng là giải pháp kích thích vi khuẩn có lợi trong ao phát triển tăng cường phân hủy các chất hữu cơ, hạn chế tảo phát triển quá mức.

– Hạn chế mầm bệnh trong ao: bằng cách diệt khuẩn nước ao, trong những trường hợp cần thiết như màu sắc tôm thay đổi xấu, tôm đóng rong, đóng nhớt, bị phồng đuôi, đứt đuôi, đứt râu. Đặc biệt sau đợt mưa nhiều ngày vi khuẩn có hại gây bệnh thường bùng phát theo sự tích tụ hữu cơ trong ao. Do đó, sau khi kết thúc đợt mưa chuyển sang thời tiết nắng cần diệt khuẩn để giảm mật độ vi khuẩn có hại, giảm bớt mầm bệnh và cấy vi sinh lại sau 2 ngày để tăng cường vi khuẩn có lợi cho ao. Một số chất diệt khuẩn có thể ảnh hưởng đến tảo và sức khỏe tôm vì vậy, bà con cần lưu ý chọn loại diệt khuẩn tương đối an toàn  và phải kiểm tra sức khỏe tôm trước khi sử dụng.

– Quản lý sức khỏe tôm: ngoài việc quan sát phản ứng, màu sắc, đường ruột, gan tụy và phân tôm hàng ngày thông qua kiểm tra sàng ăn, bà con cần chài tôm định kỳ 5 – 7 ngày hoặc sau khi ao nuôi có những diễn biến xấu như chất lượng nước xấu hay mưa kéo dài để kiểm tra sức khỏe tôm nhằm có biện pháp xử lý kịp thời khi phát hiện những dấu hiệu bất thường như tôm búng yếu, phân lỏng, đường ruột đứt khút, gan tụy mờ nhạt,…Bên cạnh đó, bà con cần tăng cường sức đề kháng cho tôm trong giai đoạn thời tiết bất lợi bằng cách tăng cường (tức là trộn vào thức ăn với liều lượng cao hơn thông thường) các chất bổ sung như Vitamin C, khoáng, vi sinh đường ruột (men tiêu hóa), chất bổ gan, chất tăng đề kháng beta-glucan để tăng sức chống chịu cho tôm nuôi.

Trên đây là một số giải pháp kỹ thuật nhằm quản lý môi trường ao nuôi tôm trong điều kiện thời tiết chuyển mùa vào mùa mưa. Hy vọng với những biện pháp vừa nêu trên kết hợp với kinh nghiệm và quan sát tại ao nuôi bà con nuôi tôm sẽ có những cách xử lý kịp thời nhằm hạn chế tối đa ảnh hưởng xấu đến tôm nuôi và sẽ có vụ mùa thành công.

Nguồn: Hoàng Phương – Sở Nông Nghiệp và Phát Triển Nông Thôn Tỉnh Trà Vinh